ایران؛ منابع طبیعی و چالشهای مدیریتی

کشور ایران با سرعت قابل توجهی در حال از دست دادن منابع طبیعی خوداست. طبق آخرین گزارش صندوق بین الملل توسعه کشور ایران از نظر شاخص‌های پایداری محیط زیست با کسب رتبه 132در بین 146کشور جهان ، در انتهای جدول جهانی قرار گرفته است. در این جدول که ۱۴۶ کشور جهان از نظر وضعیت زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی مورد ارزیابی قرار گرفته اند فنلاند، نروژ، اروگوئه، سوئد، ایسلند و کانادا به ترتیب در جایگاه اول تا ششم جهان قرار گرفتند و کشور ایران با کسب ۸/۳۹ امتیاز بعد از کشورهایی همچون آنگولا، بورکینافاسو، ویتنام، لیبی، چاد و... در مقام ۱۳۲ جهان قرار گرفته است. آنچه مسلم است دوره تهدید و نواختن زنگ خطر گذشته و باید دیگر به دنبال اجرایی کردن راهکار اساسی و اصولی برای نجات محیط زیست باشیم ، مواهب خدادادی و طبیعت خیره کننده ای که فقط چند قدم تا نابودی کامل فاصله دارند.

محیط زیست، فناوری و توسعه پایدار. اینها لغات کلیدی برای همزیستی انسان فرامدرن و طبیعت پیرامون است.

از این هفته بنا دارم تا در مورد آلودگیهای زیست محیطی در ایران بنویسم. این سلسله نوشته ها مکملی است برسلسله گزارشهای تحقیقی انجام گرفته توسط خودم در بخش خبر ها و نظرها.

من آرش اعلایی هستم بیشتر از ۱ ساله که از ایران به امریکا مهاجرت کردم. در سفرم به دور دنیا متوجه شدم که مشکلات زیست محیطی تنها مربوط به شهرها یا کشورهای خاص نیست، بلکه مسئله ای جهانیست که تمام کشورها باهش دست و پنجه نرم میکنند. اما برخورد شهروندان و دولتهاست که باعث میشه که این مشکلات با مدیریت حل بشه .مثلا در آمریکا الان قوانین بسیار سفت و سختی برای برخورد با آلوده کنندگان وجود داره.این در حالیه که امریکا با جا دادن به ۵% جمعیت دنیا ، نزدیک به ۲۴% از منابع انرژی دنیا رو میبلعه.

در چرخش بسوی جامعه ای مصرفی،کشور ایران با افزایش فزاینده تقاضا در زمینه انرژی و زمین روبروست و چالش جدی در زمینه دفع پسماند شهری و صنعتی هر ساله عمیقتر میشود.

اما همانطور که به مشکلات اشاره میکنیم، سعی میکنیم تا تجربیات دیگران در مقابله موفق به این مسایل را نیز گوشزد کنیم و بشما نشان دهیم که چگونه شهروندان عادی و دادگاه ها، موجب تغییرات بزرگ در اجرای قوانین زیست محیطی شده اندو دولتها و شرکتهای بزرگ را ملزم به اجرای این قوانین نموده اند.

در امریکا، معمولا ، این رئیس جمهور یا نمایندگان سنا نیستند که برای اطمینان از سلامت کودکان و مردم ،دست به اقدامات گسترده برای روشن ساختن اذهان مردم میزنند؛ بلکه این داستان بیشتر بر دوش گروههای مدافع محیط زیست است.

سیرا کلاب،قدیمیترین و فعالترین سازمان فعال در این زمینه در آمریکا ست. . در واقع تاریخ تاسیس این دفتر برمیگرده به ۱۸۹۳ میلادی و الان نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر عضو فعال داره. شعار این سازمان اینه: گشت وگذار، لذت بردن و حفاظت از کره خاکی. فعالیتهای اعضای این گروه ، که در آنزمان توسط عکاس معروف انسل آدامز، هدایت میشد ، موجب شد تا در دهه ۷۰ آمریکائیها نسبت به مسایل زیست محیطی حساس شوند و دولت را مجاب کنند تا نظارت خود را بر طرحهای دولتی و غیر دولتی بیشتر کندو جلوی صنایع آلاینده را بگیرد. این داستان تا بدانجا پیش رفت که اولین کلیپ زیست محیطی ساخته و از شبکه های مختلف پخش گردید. جنیش زیست محیطی در آمریکا در روندی که دو دهه بطول انجامید موفق به ایجاد تغییر در رفتار دولت و مردم آمریکا شد.

اما این قوانین سر انجام پس از سالها به تصویب رسید.

اما در ضمن یکی از نتایج تصویب این قوانین ،افزایش هزینه های مبادلات تجاری و در نهایت فیمت تمام کننده محصولات شد. در قسمت بعدی به وضعیت آلودگی هوای تهران خواهم پرداخت.

پسر ۷ ساله ایرانی، جوانترین مورد ثبت شده خودکشی در جهان

بنا بر گزارش سایت مدیکال نیوز ، اخیرا یک پسر ۷ ساله ایرانی پس از مشاهده صحنه دار زدن در یک فیلم سینمائی، اقدام به حلق آویز نمودن خود نموده.http://www.casesjournal.com/content/2/1/43 نگاهی کوتاه به تاریخچه خودکشی نشان میدهد که این پسر خردسال، جوانترین قربانی خود کشی در گزارشهای ثبت شده خودکشی است. کارشناسان در معرض دید قرار گرفتن در مقابل رفتار انتحاری و یا صحنه خودکشی، حتی اگر خیالی و ساختگی باشد را عامل مهمی میدانند که باعث میشود تا کودکان با تقلید طوطی وار از این عمل، ناخودآگاه بکام مرگ فرو بروند.

شرح دقیق ماجرا که در مجله کیس جورنال نیز منتشر شده نشان میدهد که چگونه مادر این پسر ۷ ساله وی را در اتاقش در حالت نیمه اغماء بروی زمین در حالیکه ملافه ای پاره دور گردنش پیچیده شده بود یافته است. از قرار معلوم این پسر این عمل را در فیلمی که آنروز عصر در فیلمی که طی آن ۴ سرباز پیش از آنکه نجات داده شوند، بدار آویخته میشوند، یاد گرفته است. گزارش می گوید که این پسر پس از آنکه بسرعت به بیمارستان انتقال پیدا کرد ، بطرز معجزه آسائی از مرگ نجات یافت.

سوابق بهداشتی این پسر فاقد هیچگونه نشان دال بر افسردگی یا مشکلات رفتاریست. سابقه خودکشی نیز در خانواده این پسر وجود ندارد. با اینحال پزشک معالج وی می گوید که این پسر از کمبود توجه رنج میبرده است.

در حالیکه روانشناسان و جامعه شناسان بر آثار مخرب صحنه های خشونتبار در تلویزیون تاکید دارند، قوه قضاییه مدتهاست که در جهت عبرت گرفتن شهروندان اقدام به برگزاری مراسم اعدام در ملا عام می نماید. در حالیکه مجامع بین المللی بارها به ایران جهت برگزاری این مراسم در دید عموم اعتراض کرده و کارشناسان داخلی نیز بارها نتایج بدست آمده از این طرح را به چالش گرفته اند ، کماکان روند اجرای اعدام در ملا عام در ایران رو به افزایش است.

با مروری سریع بر عکسها و فیلمهای این مراسم ، که عموما در مکانهای پر تردد برگزار میشود ، متوان خیل عظیمی از مردم کنجکاو را دید که بعضا با کودکانشان به تماشای این مراسم آمده اند. حال که قوه قضاییه بر ادامه اجرای این طرح علیرغم بی تاثیر بودن آن بر آمار جرم و جنایت اصرار دارد، جا دارد که حد اقل در مورد شرکت کودکان در این مراسم هشدار داده و حد اقل در این زمینه به اطلاعرسانی یپردازد و یا از اجرای این مراسم در نزدیکی مدارس خود دارای کند. آیا شما تا بحال شاهد مراسم اجرای اعدام در ملا عام بوده اید؟ نظر شما در مورد آثار روانی اجرای این مراسم در دید عموم چیست؟

خودکشی :اعتراضی به بودن

امروزه هرکس به بیمارستان لقمان در تهران سر بزنه میتونه شاهد انتقال چندین بیمار باشه که در مناطق مختلف تهران دست به خودکشی می زنند. مسئولان این بیمارستان و مسئولان بیمارستان های مشابهی که در سراسر کشور به طور تخصصی به مسمومیت و سوانح این چنینی می پردازند، تلاش می کنند تا کمتر اخبار و آمارهای مربوط به خودکشی رسانه ای شود بخشی از این خودداری به سیاست های دولتی بازمی گردد و بخشی نیز به نظر گروهی از کارشناسان که انتشار اخبار خودکشی را موجب تسری و فراگیری آن می دانند.

روزنامه صدای عدالت خرداد ماه گذشته سخنان رییس سازمان پزشکی قانونی را منتشر کرد که به طور رسمی تاکید کرده بود: "آمار خودکشی نباید لو برود."!

، با این حال اخبار مربوط به خودکشی های منجر به مرگ منتشر می شود، هرچند چندین برابر اون خودکشی های موفق یا ناموفق توسط بیمارستان ها ثبت می شه. در نقاط دور افتاده تر که حتی آمار خودکشی هم ثبت نمی شه! دلیل عمده هم اینه که خانواده ها از ترس آبرو ترجیح میدن این مطلب را مخفی نگه دارند. این در حالیه که نتایج یک تحقیق در استان ایلام نشون می ده که از میان 266 نفر اقدام کننده به خودکشی مورد مطالعه، در مورد 195 نفر یعنی 73 درصد خودکشی ناموفق و در مورد 71 نفر یعنی 27 درصد خودکشی منجر به مرگ شده .
با انتشار این خبر که "دومین علت مرگ و میر در ایران خودکشی است و زنان بیشترین قربانی این نوع مرگ در ایران هستند"، توجه رسانه ها باردیگر به افزایش آمار خودکشی جلب شد. ایست قلبی البته گوی سبقت را از خودکشی ربوده و در مقام اول علت مرگ ایرانیان قرار گرفته است.
دکتر حسن زاده، پژوهشگری که بر روی خودکشی زنان در ایران تحقیق کرده در کارگاهی که به مناسبت روز جهانی بهداشت روان در موسسه تحقیقات، بازتوانی و بهبود زندگی زنان برگزار شد، ضمن تایید اینکه خودکشی دومین علت مرگ و میر در ایران است، گفته: "درحالی که در دنیا به ازای خودکشی هر سه مرد یک زن خودکشی می کند، در ایران نسبت خودکشی زنان نسبت به خودکشی مردان پیشی گرفته و از این نظر تنها در دو کشور هند و چین چنین نسبتی از ایران بیشتر است."

اگر چه صاحب نظران می گویند علت خودکشی بیش از هر چیز بیماری های روانی و به خصوص افسردگی شدیده و گروهی نیز بر این باورند که خودکشی ریشه های ژنتیک داره،اما تحقیقات انجام شده در کشور از تغییر علت خودکشی در ایران خبر می ده. طبق تحقیقی که بیمارستان رازی رشت طی تابستان در زمینه خودکشی در سال ۸۳ انجام داد، از بین مجموع ۲۴۰ نفری که پس از اقدام به خودکشی به این بیمارستان منتقل شده اند،مهمترین علل زمینه ساز خودکشی در این مطالعه اختلافات خانوادگی با ۵۴.۶%، مشکلات عاطفی با ۱۸.۸%، مشکلات اقتصادی ۸.۳%، مشکلات جسمی و روحی ۷.۹% و سایر علل ۷.۹ بوده و در۲.۵% موارد علت خاصی وجود نداشته.

آنها در نتیجه تحقیق خود تاکید کرده اند که "اختلاف خانوادگی مهمترین عامل زمینه ساز خودکشی است که بیانگر لزوم ایجاد مراکز مشاوره برای نوجوانان جهت شناخت نیازهایشان، پاسخ به پرسشها و ارائه راهنمایی و حمایت از آنهاست". "مشکلات عاطفی" دومین عامل خودکشی عنوان شده که جوانان را تهدید می کنه، و توصیه شده که" جوانان باید تشویق به یافتن کمکهای تخصصی شده و ضمن بیان دقیق احساساتشان به فرد متخصص، راهنمایی مناسب را دریافت نمایند."
در تحقیق مشابهی که توسط پنج کارشناس دانشگاه علوم پزشکی بهشتی تهران، درباره علت خودکشی در استان کرمان در سال های اخیر انجام شده؛ "بستگان فرد درگذشته تنها در 32 درصد موارد بیماری روانی را علت خودکشی می دانستند و فقط 4 درصد افراد سابقه مراجعه به روانپزشک داشتند".این خود نشاندهنده میزان پایین مراجعه ایرانیان به مراکز روان درمانیه، یادمون نره که هنوز در ایران ، مراجعه به روانپزشک یا روانشناس ، معادل "روانی " بودنه فرد حساب میشه.

کارشناسان در این تحقیق تاکید کرده اند که "به نظر می رسد در استان کرمان الگوی زمینه ای با میزان متوسط و پایین وجود دارد که اخیرا با یک اپیدمی در شهر کرمان و جنوب استان روبرو هستیم".
گروهی دیگر از پژوهشگران بخش روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران نیز در تحقیق مشابهی بر روی خودسوزی در استان مازندران، که به یکی از روش های اصلی خودکشی در ایران بدل شده به این نتیجه رسیده اند که از میان 318 مورد خودسوزی مورد مطالعه در طی سه سال ۸۳ در صد قربانیان آن زنان بوده اند ". این پژوهشگران علت اصلی این اقدامات را "كشمكش های زناشویی و خانوادگی" ذکر کرده اند. مشکلات

بنا بر گزارشها روش های خودکشی در ایران نیز در حال تغییر هستند.خودسوزی به 50 درصد روش های خودکشی زنان که بیشترین اقدام کنندگان به خودکشی در کشور هستند بدل شده است. در عین حال تحقیقات دیگر نشان می دهد که استفاده از دارو، سم و پارگی عروق نیز در کنار حلق آویز کردن، سقوط از ارتفاع به روش های خودکشی در کشور افزوده شده اند. در حالی که استفاده از دارو نشانگر تصمیم قبلی در اقدام به خودکشی است، نسبت 50 در صدی خودسوزی در زنان اقدام کننده به خودکشی نسبت به سایر روش ها، خود می تواند بیانگر تصمیم ناگهانی آنها باشد.

آمار خودکشی کودکان در کشور نیز در سال های اخیر نگران کننده است. بر اساس بررسی مواردی از خودکشی کودکان مراجعه کننده به بیمارستان لقمان که در سال 84 در مجله پزشکی قانونی منتشر شده است، در فاصله سال 78 تا 82 در مورد 60 کودکی که پس از خودکشی به این بیمارستان منتقل شده اند، نشان می دهد که آنها تنها 6 تا 13 سال سن داشته اند. بر اساس گزارش منتشر شده در این باره امیدوار رضایی از اعضای مجلس و طاهره ثقه الاسلام دو پژوهشگری که این تحقیق را انجام داده اند تاکید کرده اند که تعداد کودکان اقدام کننده به خودکشی بیشتر از این بوده است. "از این تعداد 62 درصد پسر و 38 درصد دختر بوده اند. خودکشی ها در روزهای آخر هفته و در ساعات 6 تا 12 شب بیشتر انجام گرفته و مهم ترین عوامل استرس زا، خانواده گسسته و مشکلات تحصیلی بوده و در 93 درصد موارد خودکشی با دارو انجام گرفته بود". این تحقیق نشان می دهد که "از نظر بیماریهای زمینه ای، افسردگی بیشترین بیماری را شامل می شده و 40 درصد کودکان نیز رفتار خودکشی را از طریق تلویزیون و در مراتب بعدی از مادر و افراد خانواده یاد گرفته بودند."
بر طبق آمار رسمی خودکشی به دومین عامل مرگ در کشور تبدیل شده است، اما به نظر می رسد در میان مسئولان کشور گوشی برای شنیدن صدای ممتد این زنگ وجود ندارد. در باور مقامات کشور و شاید در باور اکثر مردم خودکشی امری شخصی و در نهایت گناهی نابخشودنی به شمار آید که در اسلام هم حرام اعلام شده است. این اما تمام ماجرا نیست چرا که پژوهشگران می گویند از هر سه نفری که خودکشی می کنند تنها در مورد یک نفر بیماری های روحی مانند افسردگی نقش داشته، و در نزدیک به 75 در صد موارد، افراد به دلایل بیرونی خودکشی کرده اند.